Νευροεπιστημονική και θεολογική θεώρηση της μνήμης

Περίληψη

Η συνειδητή μνήμη συνιστά βασικό στοιχείο του ανθρωπίνου γιγνώσκειν και αποκλειστικό προνόμιό του, ένα θαύμα της φύσης, που μεταμορφώνει τον εγκέφαλο σε ένα είδος χρονομηχανής, η οποία μας επιτρέπει να ζούμε στο παρελθόν και να κάνουμε σχέδια για το μέλλον. Λόγω της μνήμης είμαστε οι κύριοι συντελεστές της ιστορίας της ζωής μας, της ιδιωτικής μας αρχαιολογίας, καθώς η αυτοβιογραφική και αφηγηματική φύση της εαυτότητάς μας εκπηγάζει από το γεγονός μιας αναστοχαστικής και ανακλαστικής στροφής της συνείδησης στο ιδιωτικό κάτοπτρο της μνήμης, όπου αναγνωρίζει και ταυτίζεται με τον ιδιωτικό της εαυτό. Η συνειδητή μνήμη μεταλλάσσει επιλεκτικά το παρελθόν σε παρόν, γι’αυτό ακριβώς είναι δημιουργική, συναλλασσόμενη διαρκώς με την ανοικτότητα και απροσδιοριστία του παρόντος, διαφοροποιούμενη από την μηχανική μνήμη που αποτελεί ενεργοποίηση ενός δεδομένου αποθεματικού, μιας μονοσήμαντης προϋπάρχουσας τράπεζας δεδομένων. Η μνήμη δεν είναι μία περιττή περιδιάβαση σε αποπετρωμένες μορφές του νοητικού μας σύμπαντος, σφραγισμένες από το αμετάκλητο του χρόνου, αλλά μία διαλογική λειτουργία του εγκεφάλου με τα πράγματα του κόσμου επιχειρώντας το ατελεύτητο έργο της ερμηνείας. Ούτε ένα αρχειακό σύστημα θυρίδων στα εγκεφαλικά άδυτα, όπου φυλάσσονται τα τιμαλφή του παρελθόντος μας, αλλά ανανοητικές συνειδητές αναφλέξεις, συνειρμικές αλυσώσεις γεγονότων, που αναδύονται από ένα μαγματώδες υπόβαθρο με τελική αναφορά το υποκείμενο και την προοπτική θέασης που αυτό θέτει. Η μνήμη δηλαδή όχι απλώς ως αναπαράσταση του παρελθόντος, αλλά ως μία αέναη συγκρότηση της ενότητας του εαυτού που διαρκώς θραύεται και ξανακερδίζεται ως νέα εμπειρία.