Περιοδικό Κοινωνία

Η διδασκαλία του Κοσμά του Αιτωλού περί της αγάπης προς τους εχθρούς

2024-01-15T16:33:53+02:00

Η έννοια της “αγάπης” βρίσκεται στο κέντρο της θεολογίας της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Η εντολή αυτή της αγάπης προς τους εχθρούς, ξεχωρίζει ανάμεσα στις πιο καινούργιες απαιτήσεις του Ιησού:“ Ἠκούσατε ὅτι ἐῤῥέθη, ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου καὶ μισήσεις τὸν ἐχθρόν σου. Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς.”[1]

Η αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον αποτελεί κατεξοχήν βάση της κοινωνικής διδασκαλίας του Κοσμά του Αιτωλού που με απλά λόγια και ζωντανά παραδείγματα την έκανε προσιτή στο ακροατήριο «πανάγαθος και πολυέλαιος Θεός αδελφοί μου, έχει πολλά και διάφορα ονόματα λέγεται φως και ζωή και ανάστασις. Όμως το κύριον όνομα του Θεού μας είναι και λέγεται αγάπη»[2]. Ο Πατροκοσμάς είχε ως βάση των Διδαχών του, την αγάπη του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπο, η οποία θα ήταν ολοκληρωμένη και γνήσια αν στηριζόταν στην αγάπη του ανθρώπου προς τον Θεό. Κατά τον ίδιο, όποιος αγαπούσε τον Θεό, αγαπούσε και τον πλησίον του. Και όποιος δεν αγαπούσε τον πλησίον του, δεν μπορούσε να αγαπήσει και τον Θεό και προφανώς χωρίς αυτά τα δύο είδη αγάπης, δεν μπορούσε κάποιος να θεωρείται χριστιανός[3].

Προκειμένου, όμως να κατανοήσουμε σωστά το υπόβαθρο του μίσους κατά των εχθρών, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι την έννοια της αγάπης την συναντάμε, τόσο στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη όσο και στην ιουδαϊκή αποκαλυπτική γραμματεία.

[1] Μτθ. 5,44α. Στον στίχο 44 μετά «τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν», με διάφορες παραλλαγές στα χειρόγραφα και στους εκκλησιαστικούς συγγραφείς «ευλογείτε τους καταραμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν (τους-ούντας) υμάς», μεταξύ δε του «υπέρ των» και του «διωκόντων υμάς» παρεμβάλλουν «επηρεαζόντων υμάς και». Στον στίχ. 47 αντί οι «εθνικοί» το Βυζ. , ο Θ. κ.ά., έχουν οι «τελώναι».

[2] Ι.Β. Μενούνου, Διδαχή Α1, σ. 121.

[3] Μαρία Χαρ. Μαλλιώρα, Οι παιδαγωγικές θέσεις του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, Διπλωματική εργασία, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2021, σ. 65. Βλ. επίσης, Μ. Γ. Τρίτου, Κοσμάς ο Αιτωλός, Ο φωτιστής του Γένους- ο προφήτης, σ. 82.

Επιβεβαίωση των θέσεων του π. Γεωργίου Μεταλληνού στη σύγχρονη έρευνα, ως προς τον ορθόδοξο χαρακτήρα του Μαθήματος των Θρησκευτικών

2024-01-15T16:33:55+02:00

Οι θέσεις του π. Γεωργίου Μεταλληνού είναι ξεκάθαρες και σαφείς ως προς τη διαπίστωση πως το Μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ) προσφέρει βασικές γνώσεις για την ιστορική πορεία και παρουσία τού Χριστιανισμού, και ειδικά της Ορθοδοξίας, τη λατρεία, την τέχνη και τη ζωή της.

Όψεις της θρησκευτικότητας του Καποδίστρια

2024-01-15T16:33:55+02:00

Είναι δεδομένο ότι όσα πρότυπα και αν έχουμε στη ζωή μας, η ευθύνη για να προχωρήσουμε, να προοδεύσουμε, να κρίνουμε και να παραδώσουμε στους μετά από εμάς, μας αφορά προσωπικά. Ναι, τα πρότυπα έχουν αξία, ιδίως για τους νεώτερους, για να έχουμε μέσα στην καρδιά μας την πεποίθηση ότι και άλλοι, πριν από εμάς, είχαν αξίες, οράματα, εμπνεύσεις, εσωτερικά στηρίγματα και κατάφεραν στη ζωή τους να λειτουργήσουν με κριτήριο όχι μόνο την προσωπική τους φιλοδοξία (κατά πάντα ανθρώπινη), αλλά και με γνώμονα το συλλογικό συμφέρον. Όμως ο καθένας από εμάς κρίνεται τόσο από την Ιστορία όσο και από το περιβάλλον του όχι για τα πρότυπα, τα οποία είχε, αλλά για τις επιλογές του και τις πράξεις του.

Η ορθόδοξη ελληνική Παιδεία κατά την καποδιστριακή περίοδο (1828-1832)

2024-01-15T16:33:56+02:00

Συμπληρώνονται 191 χρόνια, 11 μήνες, 26 μέρες κατά το ημερολόγιο εκείνης της εποχής, 4 ώρες και 35 λεπτά,٭ από την στιγμή που βίαια εξεμέτρησε το ζην ο Ιωάννης Καποδίστριας και, επομένως, η Γερουσία της Ελλάδος μετ’ ολίγον «με βαθείαν λύπην εις τους οφθαλμούς κοινοποιεί προς τους Έλληνας την θλιβεράν είδησιν ότι ο Κυβερνήτης της Ελλάδος ο Ιωάννης Καποδίστριας <….> σήμερον το πρωΐ <….> ενώ εισήρχετο εις την Ιεράν του Θεού Εκκλησίαν εδολοφονήθη…»^[1].

Η αναφορά γίνεται στην ημερομηνία –χρονολογία και ώρα της ομιλίας.

[1] ΓΕΕ, φ. 75 (30.9.1831), σ. 478.

Οι απόψεις του Καποδίστρια για τον προσανατολισμό της παιδείας στο ορφανοτροφείο της Αίγινας, μέσα από τις επιστολές του

2024-01-15T16:33:56+02:00

Η σύσταση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και η πορεία του στο ιστορικό γίγνεσθαι, μετά από μια μακροχρόνια υποδούλωση, σήμανε διαφορετικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, εντός των οποίων η οργάνωση της προνοιακής πολιτικής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Δεν θεωρείται τυχαία η άμεση ενασχόληση του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας με θέματα που σχετίζονται με την ίδρυση κοινωφελών ιδρυμάτων. Οι μελετητές του έργου του Ιωάννη Καποδίστρια εστιάζουν στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον του στην προστασία των παιδιών και, συγκεκριμένα, στην ίδρυση του ορφανοτροφείου στην Αίγινα, με σκοπό την φροντίδα και την εκπαίδευση των άπορων ορφανών της επανάστασης.

Στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση των απόψεων του νέου Κυβερνήτη, που αφορούν στον προσανατολισμό της παιδείας των τροφίμων, του συγκεκριμένου ιδρύματος, μέσα από την αξιοποίηση σχετικών εγγράφων και επιστολών του. Η παρούσα έρευνα θα συμβάλλει στην ανάδειξη της εκπαιδευτικής πολιτικής του Καποδίστρια, στο πλαίσιο μιας «αυτοεθνούς παιδαγωγίας με κοινωνικό και ορθόδοξο χριστιανικό πρόσημο».

Επιθετικότητα των μαθητών - Συμβολή των θεολόγων εκπαιδευτικών στην υπέρβαση των δυσκολιών και την ειρήνευση

2024-01-15T16:33:57+02:00

Το φαινόμενο της επιθετικότητας των μαθητών, εντός και εκτός του σχολικού χώρου, έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Οι αιτίες πολλές. Από τις απαντήσεις των μαθητών σε ερωτηματολόγια. και τη σχετική πληροφόρηση, διαπιστώνουμε ότι το φαινόμενο επιθετικότητας, προκαλεί σοβαρές αναστατώσεις. Προτείνουμε τους εκπαιδευτικούς ως κατάλληλους για την εξεύρεση λύσεων και ιδιαίτερα τους θεολόγους για την προσέγγιση των μαθητών. Με βάση τις πνευματικές αξίες της ορθόδοξης παράδοσης και τις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις και δράσεις, οι θεολόγοι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές τους, ώστε να ειρηνεύσουν. Για τις Πηγές δεδομένων και πληροφοριών, πραγματοποιήσαμε έρευνα, με την βιβλιογραφική μέθοδο, και τη μέθοδο ερωτηματολογίων που αποστείλαμε σε μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου. Μ’ αυτή τη μορφή Επιστημονικής Έρευνας και με βάση, τη χρήση των δεδομένων, τη μορφή τους, το σκοπό και τα μέσα, παρουσιάζουμε τα σχετικά αποτελέσματα.

Η επίδραση του Αββά Ισαάκ του Σύρου στην ασκητική πράξη και τη διδασκαλία του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου

2024-01-20T11:21:02+02:00

Η έκδοση των Λόγων του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου αλλά και πολλές λεπτομέρειες της ασκητικής του ζωής, που έγιναν γνωστές μέσω των βιογράφων του, φανερώνουν την πνευματική σχέση του με τον Αββά Ισαάκ τον Σύρο. Οι Ασκητικοί Λόγοι του Σύρου ασκητού επηρέασαν τον τρόπο ζωής του Οσίου Παϊσίου αλλά και την διδασκαλία του, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις, περιέχει απλές αναφορές σε εκείνον και, σε κάποιες άλλες, ερμηνεύει, σε βάθος, όσα ο Αββάς Ισαάκ διδάσκει. Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια ανάδειξης της πνευματικής σχέσης των δύο ασκητών αγίων

Η ενότητα Σταυρού και Ανάστασης στο «ἑνιαῖον» της θείας Οικονομίας και στο «διαιρετικόν» της προτεσταντικής εσχατολογίας

2024-01-15T16:33:58+02:00

Ο Σταυρός και η Ανάσταση, σύμφωνα με την πίστη της Εκκλησίας, τελούν σε αρραγή ενότητα, πράγμα το οποίο δεν εντοπίζεται στην εν γένει δυτική θεολογία. Συγκεκριμένα στον χώρο του προτεσταντισμού δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στα έσχατα, γενομένης της εσχατολογίας το επίκεντρο και το ερμηνευτικό κλειδί της Εκκλησίας. Από την θεώρηση αυτή επιγεννάται μία νέα «εσχατολογική χριστολογία», η οποία σαφώς διαφοροποιείται από την πίστη της Εκκλησίας, που έχει ως αποτέλεσμα της διάσταση-διάσπαση μεταξύ Σταυρού και Ανάστασης. Οι εν λόγω θεωρήσεις δυτικών θεολόγων επηρέασαν, διά του μακαριστού Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, σύγχρονους ορθόδοξους θεολόγους με αποτέλεσμα την μεταφορά ξένων -προβληματικών- στοιχείων στον χώρο της ορθόδοξης θεολογίας.